Het bewustzijn om iets te doen aan duurzaamheid groeit bij gemeenten en sportverenigingen en de eerste stappen zijn gezet. De subsidieregeling vanuit de overheid helpt hen deze stap te zetten, maar de ambities voor een duurzame sportsector gaan verder. In dit artikel lees je over verschillende initiatieven die verder gaan dan energiebesparing en breder gaan dan de subsidieregeling. En over meer fundamentele initiatieven zoals Cradle to cradle, waarbij hergebruik uitgangspunt is bij de bouw van sportaccommodaties.
Alles over verduurzamen van je sportaccommodatie?
Gemeenten en duurzaamheid
Gemeenten spelen een belangrijke rol in de uitvoering van het Energieakkoord voor duurzame groei (2013). Hierin hebben de ondertekenaars onder andere afgesproken om te streven naar een energieneutraal gebouwde omgeving in 2050 en in te zetten op een grootschaliger opwekking van hernieuwbare energie. Deze infographic geeft een mooi overzicht van de opgaven waar gemeenten voor staan en welke rol zij daarin spelen. Als onderdeel van de energiebesparing voor maatschappelijk vastgoed.
Sportverenigingen en energie besparen
Er is al veel gepubliceerd over sportverenigingen en energiebesparingen. De milieubarometer laat zien hoe het zit met de milieubelasting van met name voetbal- en tennisverenigingen. Het Mulier Instituut heeft recent een factsheet uitgebracht over de duurzaamheidsmaatregelen van Nederlandse sportverenigingen waaruit blijkt dat meer dan twee op de vijf verenigingen recent in duurzaamheidsmaatregelen heeft geïnvesteerd. Al eerder publiceerde ook Kenniscentrum Sport goede voorbeelden van sportverenigingen die energie besparen op hun sportaccommodaties:
- Tennisvereniging Grubbevorst
- Voetbalvereniging Achilles 1894
- Hockeyclub MHCL in Leeuwarden
- Kaatsvereniging KC De Boer in Stiens
- Tafeltennisvereniging SVE uit Utrecht
Zowel in de voorbeelden van Kenniscentrum Sport als in het onderzoek van Mulier Instituut maakten sportverenigingen gebruik van de Subsidieregeling Energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties (EDS).
Resultaten Subsidieregeling Energiebesparing
De Subsidieregeling Energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties (EDS) heeft als doel energiebesparende maatregelen en gebruik van duurzame energie voor sportverenigingen en sportstichtingen met een sportaccommodatie te stimuleren. De regeling loopt van 2016 t/m 2020. De cijfers:
- In het eerste jaar(2016) werd het totaal aantal aanvragen voor de subsidie officieel vastgesteld op 583.
- Maar liefst 248 aanvragen daarvan kwamen van voetbalclubs en tennisverenigingen deden in totaal 178 aanvragen.
- Daarna volgen hockey (35), korfbal (22) en atletiek (17).
- Het gemiddelde subsidiebedrag per aanvraag is zo’n € 11.000.
- Ruim een derde van alle aanvragen was bedoeld voor de installatie van zonnepanelen.
In het tweede jaar van de regeling (2017) was, binnen vier dagen na het openstelling, met een totaal aantal van 500 aanvragen het plafond van € 6 miljoen al bereikt. Er zijn nog geen resultaten van 2017 bekend.
Gemeentelijke subsidieregelingen
Naast de EDS regeling is er op gemeentelijk en provinciaal niveau een groeiend aantal regelingen waar sportverenigingen gebruik van kunnen maken voor energiebesparing. Sommige gemeenten kiezen ervoor om de gemeentelijke regeling aan te laten sluiten op de landelijke EDS regeling. Bij andere gemeenten kunnen verenigingen bij duurzaamheidsmaatregelen lenen tegen een gunstig rentetarief.
Duurzaamheidstour met handreiking
De subsidieregeling draagt bij aan het doel voor energiebesparing, zoals afgesproken in het Nationaal Energie-Akkoord. Maar omdat de ambitie verder reikt dan de initiatieven binnen de Subsidieregeling, sloegen de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), Vereniging Sport en Gemeenten, NOC*NSF, Stichting Waarborgfonds Sport, Rijkswaterstaat Kenniscentrum Infomil en VNG de handen ineen. Samen organiseerden zij in 2016 de Duurzaamheidtour. Doel was inspireren en faciliteren. Onderdeel van de tour was de Handreiking erkende maatregelen van Kenniscentrum Infomil: van energiebesparing naar circulaire economie.
Voorbeelden van verduurzaming door sportverenigingen en gemeenten
Dit lijkt ook de belangrijkste opdracht voor sportverenigingen en gemeenten in de komende jaren. Energie besparen en daarmee ook kosten besparen is een goede start maar verduurzamen vraagt meer. Wat zien we voor mooie initiatieven in Nederland?
- Er zijn al mooie voorbeelden over het opwekken van energie door zonnecollectoren zoals de Sporthal in Nieuwpoort, de voetbalvereniging VVS46 in Noord-Holland en de zwembaden Aquadintel in Dinteloord en Wasbeek in Sassenheim.
- In de gemeente Utrecht ondersteunt de VSU (Vereniging Sport Utrecht) de gezamenlijke inkoop van zonnecollectoren door sportverenigingen.
- Een andere besparingsmaatregel is het gebruik van bio-energie zoals een Bio-olie installatie in sportcomplex Calluna (Ermelo), de houtinstallatie van Zwembad De Kiefer en de biogasinstallatie van sportcomplex It Gryn of in subtropisch zwembad ‘Bosbad Putten’.
- Het hergebruik van warmte zoals uit rioolwater voor zwembad Kwekkelstein in Den Bosch of door de de grootschalige koppeling van kou en warmte tussen de verschillende gebouwen van de Sportboulevard in Dordrecht.
Verduurzamen door gedragsverandering
Verduurzaming kan ook zonder de maatregelen zoals hierboven beschreven. Energie bespaar je tenslotte ook door gedrag. Bij energiebesparing door gedragsverandering kan je onderscheid maken tussen routinegedrag en investeringsgedrag.
- Routinegedrag is het licht uitdoen als je de kamer verlaat.
- Investeringsgedrag is bijvoorbeeld kiezen voor een investering als het laten plaatsen van bewegingssensoren waardoor het licht aangaat als iemand de ruimte betreedt. Of het vervangen van oude door energiezuinige koelkasten.
Energiebesparing begint bij het creëren van inzicht in het energieverbruik. Door het real-time meten van het energieverbruik (energiemonitoring). Meer informatie over energiebesparing bij sportaccommodaties vind je op sport.nl van NOC*NSF.
Een andere manier van energiebesparing door gedrag is het scheiden van afval. Een mooi voorbeeld hiervan is de pilot Schoon Beloont waarin gemeenten en maatschappelijke organisaties samenwerken om zwerfafval in Nederland zoveel mogelijk te voorkomen en te bestrijden. Supporter van Schoon sportclubs zijn clubs die met hun leden en bezoekers zorgen voor een schone omgeving om in te sporten en naar sport te kijken. Ze houden schoonmaakacties met hun mensen, zorgen dat wedstrijden schone evenementen zijn en erkennen dat sportiviteit beter gedijt in een schone omgeving.
Mooi voorbeeld: VV Den Ham
VV Den Ham is een mooi voorbeeld van een club die creatief met het onderwerp duurzaamheid aan de slag is. Vice-voorzitter Jan Bosch vertelt: “Nadat wij in 2011 geprivatiseerd zijn, hebben wij gekeken naar de kostenposten waar wij op konden besparen. Op energiekosten is vaak veel winst te behalen. Toen zijn wij gaan kijken naar de mogelijkheden voor het plaatsen van zonnepanelen.”
Na de zonnepanelen volgden een biomassakachel en ledverlichting. En voor hun afvalscheiding heeft de club ook een heel mooie oplossing: met een slimme truc worden zelfs jonge leden aangespoord om afval te scheiden en materiaal te recyclen. “In onze kantine staat een apparaat dat lucht uit petflessen haalt. Voor elk ingeleverd flesje ontvangen teams een punt. Bij een x-aantal punten krijgt het hele team een patatje. De inzamelingsactie zorgt ervoor dat onze ondergrondse afvalcontainer veel effectiever benut wordt en dat de flessen niet meer tussen het gewone afval belanden. De vuilcontainer hoeft drie keer minder te worden opgehaald nu alle lucht eruit is.” Met als gevolg een fikse daling van de kosten.
Cradle to cradle
De overtreffende trap van energiebesparing is de ontwerpfilosofie ‘Cradle to Cradle’. Cradle to Cradle betekent dat producten zo moeten zijn ontworpen dat zij na gebruik op een hoogwaardige manier kunnen worden hergebruikt in een nieuw product, of een voedende functie moeten hebben oftewel afval is voedsel. Enkele gemeenten passen deze ontwerpfilosofie inmiddels toe in de bouw van sportaccommodaties, zoals:
- De gemeente Wageningen laat een circulaire accommodatie bouwen (bouw Sporthal aan de Marijkeweg) volgens dit principe.
- Nieuwbouwproject Sportzaal Zuid in Venlo.
- Sportpark De Eendracht in Amsterdam.
Meer over deze wijze van bouwen vind je op duurzaamgebouwd.nl.
