Drie voorbeelden van open sportparken: Den Haag, Veendam en Harderwijk

Wat is een open sportpark?

Voor een sportpark met een open karakter zijn verschillende namen: open sportpark, vitaal sportpark, openbaar sportpark, multifunctioneel sportpark, sport- en ontmoetingspark, communitypark en vrij toegankelijk sportpark. Het idee is hetzelfde: Een sportpark dat in meer of mindere mate is geïntegreerd in de (openbare) ruimte en meer is dan alleen een plek voor de verenigingen en hun leden om hun sport te beoefenen.

Voorbeelden van open sportparken

Sportpark De Verademing, Den Haag

Sportpark De Verademing is een sportpark in de wijk Segbroek in Den Haag. Midden in de stad ligt een complex met twee kunstgrasvelden, een manege, tennisbanen, een grote speeltuin, een basketbal- en voetbalveldje, een klein skatepark en een hardloop- en skeelerbaan van zo’n 1 kilometer rondom het park. Het sportpark bestaat uit een openbaar gedeelte en een deel dat een beheerder opent en sluit. Het beheerde deel van het park heeft twee vaste gebruikers: Doestal De Verademing (onderdeel van Stichting Paard Klep & Co) en voetbalclub SC REMO, die een eigen kantine en kleedkamers heeft. De tennisbanen kunnen worden gehuurd via de gemeente. Als de beheerder aanwezig is, kan iedereen gebruik maken van de sportvelden.

Nour Ismail van de gemeente Den Haag noemt een aantal knelpunten: “Soms ontstaat er frictie als SC REMO de voetbalvelden nodig heeft voor trainingen, maar de velden nog worden gebruikt door de jongeren uit de wijk. Dat soort overgangsmomenten kunnen lastig zijn.” 

Ook vraagt het medegebruik van de bestaande faciliteiten om goede afspraken tussen gemeente en sportparkbewoners. Zeker als één bepaalde partij, bijvoorbeeld een sportvereniging, verantwoordelijk is voor deze faciliteiten.  

Wat binnen de gemeente ook nog een heet hangijzer is, maar waar op dit moment wel aan gewerkt wordt, is het eigendom en beheer van het sportpark. Een gemeente bestaat uit verschillende afdelingen met elk verschillende verantwoordelijkheden en doelstellingen. Het vraagt om continue aandacht en duidelijke afbakening van verantwoordelijkheden om de situatie op het sportpark in goede banen te leiden. Als dit niet goed is geregeld, kunnen zaken blijven liggen en kan de focus nog niet op de toekomst worden gericht.

Nour geeft daarom als tip voor andere gemeenten die met open sportparken aan de slag gaan: “Zorg dat je goede onderlinge afspraken maakt en leg die ook vast in samenwerkingsovereenkomsten en onderhouds- en beheersovereenkomsten. Dat voorkomt onduidelijkheid en problemen in een later stadium.”

Leer- en Sportpark De Langeleegte, Veendam

Op de plek waar ooit BV Veendam betaald voetbal speelde, waar het stadion stond met een van de meest iconische namen uit het Nederlandse betaalde voetbal – De Langeleegte –, ligt nu een sport- en beweegpark voor alle inwoners van Veendam. Toen BV Veendam failliet ging in 2013, was de vraag wat er met het stadion en twee trainingsvelden moest gebeuren. Het Winkler Prins College had een nieuw onderkomen nodig en de wielervereniging en de judovereniging zochten ook een nieuwe accommodatie. De gedeelde vraag naar een plek om te sporten en bewegen, heeft ertoe geleid dat er gekozen is om dit samen te brengen op één centrale locatie: het leer- en sportpark De Langeleegte.

Het leer- en sportpark (LSP) dat in 2022 is geopend is voor een groot deel openbaar toegankelijk en bestaat uit onder andere de voetbalvelden van Veendam 1894, een wielerbaan van bijna 2 kilometer, twee openbare ASM-sportvelden, de dojo, een pumptrack, een skatepark en een freerun-parcours. Bij het totale sportpark horen ook de velden van hockeyclub MHC Daring, de golfbaan, de honkbalvelden van The Blokes en de tennis- en padelvereniging Veendam. 

Het LSP is tot stand gekomen in samenwerking met alle partijen die aangesloten waren bij het lokale sportakkoord in Veendam. Ook is het middelbaar onderwijs aangehaakt. Voor de ontwikkeling van de pumptrack is direct samengewerkt met de skate community uit de omgeving. Zij hebben ervoor gezorgd dat het ontwerp aansluit bij hun behoeftes, en dat is terug te zien in het gebruik en de ervaringen van de gebruikers. Het is een ontwerp geworden waarin de flow om te skaten goed is. 

Dat het gelukt is om dit sportpark te creëren, is volgens Mark Bakker, teamleider sport van de gemeente Veendam, onder andere het gevolg van een lange adem, een lange termijnvisie en politiek draagvlak. Ook noemt hij een enthousiaste groep LO-docenten en de participatie met alle stakeholders als belangrijke succesfactoren. 

De uitdagingen voor de toekomst zitten in het beheer en onderhoud op de lange termijn. Doordat er veel verschillende gebruikers zijn op het park, is het gelijktijdige gebruik van alle onderdelen van het park uitdagend. Het is belangrijk dat de verschillende gebruikers een goede verstandhouding en communicatie onderling hebben. De gemeente heeft hierin een belangrijke coördinerende rol, bijvoorbeeld door gebruikersoverleggen te plannen en organiseren. 

Een reserveringssysteem reguleert het onderlinge gebruik. Een breed onderzoek naar het gebruik en de sportieve en maatschappelijke effecten van het LSP is zeer gewenst, zegt Mark Bakker. Op dit moment wordt gewerkt aan een onderzoeksopzet.

Sportpark De Parkweg, Harderwijk

In Harderwijk ligt Sportpark De Parkweg. Dat biedt plaats aan een hockeyvereniging, een voetbalclub, een jeu-de-boulesvereniging, een binnen- en buitenzwembad, sporthallen, een mbo (Landstede Sport & Bewegen), een beachvolleybalvereniging, een concertzaal en een particuliere sportschool. Ook zijn er een skeelerbaan, een calisthenics-park en een skatepark die openbaar zijn. De rest van het sportpark is alleen toegankelijk als het hekwerk is geopend door de sportparkmanager of een van de verenigingen.

Monique Mennen is de sportparkmanager van De Parkweg, aangesteld via GA! Harderwijk. Zij vertelt dat in het begin het de bedoeling was dat alle hekken van het sportpark open waren en iedereen gewoon het sportpark op en af kon. Dat leidde tot overlast en vandalisme. De gemeente heeft toen de afweging moeten maken om de hekken toch weer te sluiten. Maar het doel om de accommodaties op het sportpark beter te benutten en in te zetten voor maatschappelijke (en commerciële) activiteiten bleef overeind. De sportparkmanager speelt daarin een cruciale rol. Zij verbindt de partijen met elkaar, zorgt voor periodiek overleg en is aanspreekpunt voor de verenigingen en andere organisaties op het sportpark en voor partijen van buiten het sportpark die graag willen gebruikmaken van de faciliteiten.

Sinds het sportpark een open karakter heeft, is de samenwerking tussen de verschillende partijen sterk toegenomen. Eén vereniging is kort na het tekenen van het convenant tussen de stakeholders afgehaakt. Zij was toch bezorgd over de nieuwe doelgroepen op hun accommodatie en stelde haar eigen voorwaarden, waardoor de formele samenwerking stukliep. De contacten met de vereniging zijn wel heel goed en de hoop is dat zij in de toekomst ook weer formeel aanhaakt.

Het succes van De Parkweg en de rol van de sportparkmanager daarin heeft de gemeente doen besluiten om in de toekomst op nog drie andere sportclusters, zoals de sportparken in Harderwijk worden genoemd, een sportparkmanager aan te stellen. Monique geeft als belangrijkste tip: “Stel een sportparkmanager aan die de sportaanbieders ontzorgt, verbindingen legt en een aanspreekpunt is. Ze voelen zich daardoor gesteund.” Ook geeft ze aan dat het belangrijk is om met de activiteiten ook aan te sluiten bij het lokale sportakkoord en het gemeentelijk beleid. Zo creëer je draagvlak en een succesvol open sportpark.

Aan de slag

Wil je zelf aan de slag met de sportparken in jouw gemeente een meer open karakter te geven? Lees dan de tipsheet Creëren van een Open Sportpark. Daarin vind je tips over hoe je van jouw (gesloten) sportpark een open sportpark kunt maken of bestaande open sportparken kunt doorontwikkelen. De tipsheet bevat kansrijke maatregelen, uitdagingen en praktische tips.

Lees meer

• Bijlmer Sportpark zet het hek open: op weg naar de gezondste plek van Zuidoost 
• Sportpark Galecop: verenigingen hebben baat bij betere benutting sportpark
• Sportpark Galecop: maatschappelijke verbinding als sportief verdienmodel