Individuele en maatschappelijke waarden van sport
Gemeenten willen graag bijdragen aan het welbevinden en geluk van hun inwoners. Ze willen hun inwoners een prettiger en beter leven geven. Dit kan door middel van sport, want voor een grote groep Nederlanders is sport en bewegen vooral gewoon leuk. Het geeft plezier en ontspanning en dat is te zien als een individueel goed dat voorziet in de fundamentele welzijnsbehoefte. Anderzijds is sport te omschrijven als een maatschappelijk goed. Het draagt bijvoorbeeld bij aan onze gezondheid. Ook stimuleert het deelname aan de samenleving en creëert het onderlinge verbondenheid.
Onderbouwde effecten van sport en bewegen
Sport en bewegen is op veel vlakken effectief. Het Human Capital Model (Bailey, 2013) geeft een overzicht van 6 kernwaarden met meer dan 80 effecten van sport en bewegen én de bijbehorende bewijskracht. Wat blijkt? Vooral de fysieke waarde van sport en bewegen is stevig onderbouwd. Bewegen is goed voor onze gezondheid, vooral als je op jonge leeftijd start. Het vermindert de kans op allerlei ziekten.
Op emotioneel gebied is het bewijs vooral sterk als het om tevredenheid en gevoel van eigenwaarde gaat. We sporten en bewegen vaak in sociaal verband, maar op dit vlak is de wetenschappelijke literatuur verdeeld. Het wordt in ieder geval duidelijk dat deze activiteiten kunnen bijdragen aan de sociale ontwikkeling en zelfs asociaal en crimineel gedrag onder jeugdigen kan tegengaan, indien sport- en beweegactiviteiten op een gestructureerde, respectvolle en voor alle deelnemers veilige wijze worden georganiseerd.
Wat betreft karaktervorming heeft het sport en bewegen invloed op bijvoorbeeld assertiviteit, zelfbeheersing, enthousiasme en sociale vaardigheden. Onderzoek van SMART MOVES! laat zien dat voor positieve effecten van beweegprogramma’s op cognitieve en schoolprestaties (nog) geen overtuigend bewijs is. Toch blijkt ook dat meer tijd voor bewegen op school niet ten koste gaat van leerprestaties.
De financiële waarde is vooral een optelsom die voortvloeit uit de andere waarden die mensen verantwoordelijker, competitiever en productiever maken.
Human Capital Model
Het Human Capital Model laat zien dat sporten en bewegen op veel vlakken effectief zijn. Het model, ontwikkeld onder leiding van de Britse onderzoeker Richard Bailey, benoemt meer dan 80 effecten van sporten en bewegen. Die zijn ingedeeld op basis van zes kernwaarden: fysiek, emotioneel, sociaal, persoonlijk, intellectueel en financieel.
Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft een interactief Human Capital Model ontwikkeld. Daarin vind je per effect een omschrijving, relevante artikelen van Allesoversport.nl, erkende interventies en producten en contactgegevens van specialisten van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Economische waarde en beschikbare methoden
MKBA en SROI
Volgens onderzoekers van de HAN zijn er twee methoden die goed kunnen worden ingezet om de waarde van sport inzichtelijk te maken: de Maatschappelijke Kosten- en Batenanalyse (MKBA) voor specifieke interventies en beleid en de Social Return on Investment (SROI) voor sport in het algemeen.
Tip!
Wil je de buurman op beleid prikkelen met een cijfer of wil je handvatten om een gesprek op gang te brengen? Gebruik dan bijvoorbeeld het rapport over de sociaaleconomische waarde van sport en bewegen of de Effectenarena of Effectencalculator.
Een volledige MKBA stelt alleen wel stevige eisen aan de beschikbare informatie over effecten en de waardering van die effecten. Ook is het prijskaartje stevig, een integrale ‘zware’ MKBA kost meestal tussen de 50.000 en 150.000 euro. Is er geen goede informatie beschikbaar? Dan kan worden teruggevallen op ‘lichtere’ varianten als een kengetallen kosten-batenanalyse of een quickscan (tussen de 7.500 en 25.000 euro). Voorbeelden zijn de MKBA voor een sportvoorziening en recenter een MKBA voor valpreventie.
Een SROI scoort een plus op herkenbaarheid voor beleidsmakers, omdat de uitkomsten het meest aansluiten bij de wijze waarop zij beleidsvraagstukken benaderen. Ook is de betrokkenheid van stakeholders een voordeel. Dit kan leiden tot meer draagvlak. Nadelen zijn er ook, vooral wat betreft aannames, subjectiviteit, het risico op dubbeltellingen en een minder duidelijke relatie tussen baten en beleid. Toch laat Engels onderzoek mooie resultaten zien. Sinds 2019 kennen we ook in Nederland een SROI van sport en bewegen. Het SROI-onderzoek is herhaald in 2022 en 2024. Lees hierover meer in dit artikel.
SROI: investeren in sport en bewegen loont
Je kunt gerust investeren in sport en bewegen. Dat levert namelijk een positief maatschappelijk rendement op. Hoe rendabel die investering is, drukken we uit met de Social Return On Investment (SROI). Dat laat de impact zien van alle in sport en bewegen geïnvesteerde euro’s samen. Het cijfer toont niet welke individueel geïnvesteerde euro rendeert, maar schetst een totaalplaatje van de waarde van sport en bewegen.
Per 2024 is de SROI van sport en bewegen 2,76 (landelijk gemiddelde). De maatschappelijke opbrengsten zijn dus 2,76 keer hoger dan de kosten. Deze positieve opbrengst is terug te zien in bijvoorbeeld gezondheidswinst, hogere levensverwachting en lagere zorgkosten.
Je kunt de SROI gebruiken als onderbouwing voor het agenderen of aanscherpen van sport- en beweegbeleid. Om je te helpen, vatten we de kerncijfers in een infographic samen. Omdat het gemiddelde landelijk verschilt van dat op lokaal niveau, is er ook een infographic per gemeente te verkrijgen. Die bevat de lokale SROI en andere sport,- beweeg- en gezondheidscijfers.
Conclusie
(Nog) niet alle effecten van sport zijn in geld uit te drukken. En dat is ook helemaal niet erg. Voor de sport betekent dit dat het bij de organisatie van sportactiviteiten en -projecten dus van belang is om na te denken wat het oplevert (en niet wat het kost). Bedenk wie waar echt baat bij heeft. Niet per sé in geld of kosten, maar in een verbetering van leven, welzijn of gezondheid. Voor wie doe je wat en met welk doel? Dit helpt je om als gemeente te rapporteren over de winst voor de deelnemers en sporters. Benut uitkomsten uit (landelijke) onderzoeken en bedenk wat sport in jouw gemeente betekent. Afgestemd op de lokale context levert sport namelijk de meeste waarde op.
Wil je de waarde van sport en bewegen toch in geld uitdrukken? Dan kun je de genoemde methoden gebruiken. Daarbij geldt altijd: bepaal eerst je doel en kies dan pas je methode. Bovendien is het niet altijd nodig de methode in te zetten om er je voordeel mee te doen. Zo kan alleen al het gedachtegoed van een MKBA al erg bruikbaar zijn als denkkader!
