Sport- en beweeginterventies voor mensen met chronische aandoeningen

Belang van bewegen bij aandoeningen

Bewegen is van grote invloed op onze lichamelijke gesteldheid en daarmee een bepalende factor voor mensen met chronische aandoeningen. Voldoen aan de beweegrichtlijnen kan helpen chronische aandoeningen te voorkomen, vertraagt de progressie van aandoeningen en verlaagt de ziektelast bij bestaande aandoeningen. In veel gevallen draagt bewegen bij aan gezondheidswinst. In Nederland hebben 10 miljoen mensen ten minste één door de huisarts geregistreerde chronische aandoening. Dit komt overeen met 59% van de Nederlandse bevolking^[1].

Wat zijn erkende interventies?

Erkende interventies zijn programma’s die door de interventie-eigenaar zijn beschreven volgens een vast format met informatie over doelgroepen, doelstellingen, wijze van uitvoering, kosten, (wetenschappelijke) onderbouwing en onderzoek naar uitvoerbaarheid en effectiviteit. Deze erkende interventies met betrekking tot beweegstimulering zijn aanpakken die in de praktijk succesvol blijken. Een erkenning van een interventie geeft aan wat werkt en voor wie. Regionaal varieert dit aanbod nogal, in de ene plaats lopen meer en andere interventies dan in de andere plaats.

In deze database vind je de sport- of beweeginterventie die het best past bij jouw situatie en doelgroep. Snel, overzichtelijk en met praktische handvatten. 

Uitgelicht: erkende interventies

Hieronder lichten we een aantal interventies uit die zich specifiek richten op mensen met chronische aandoeningen.

Beweeg Bewust (Goed onderbouwd)

Beweeg Bewust is een 12 weken durend programma waarbij volwassenen die niet voldoen aan de beweegrichtlijnen en een chronische aandoening hebben, werken aan een actievere leefstijl. Het traject start met het afnemen van vragenlijsten en fysieke tests tijdens een intakegesprek. Vanuit daar worden deelnemers doorverwezen naar een trainingstraject. In het trainingstraject sporten de deelnemers in kleine groepen (twee tot maximaal zes personen) onder begeleiding van een professional.

Na 12 weken trainen volgt een evaluatiegesprek waarbij dezelfde vragenlijsten en fysieke tests worden afgenomen als bij het intakegesprek. Daarbij bespreken professional en deelnemer het vervolgtraject rondom de actievere leefstijl. Dit om de deelnemers duurzaam een actievere leefstijl te laten ontwikkelen.

Nationale Diabetes Challenge (Effectief)

De Nationale Diabetes Challenge heeft als doel om mensen met (een verhoogd risico op) diabetes type 2 in 16-20 weken structureel meer te laten bewegen, in samenwerking met professionals vanuit zorg-, sport- en gemeentelijk domein. Deze professionals organiseren vanaf medio april 16 tot 20 weken een wekelijkse wandelbijeenkomst. Tijdens de wekelijkse wandeling loopt een zorg- of sportprofessional mee. Deelnemers werken toe naar de Nationale Diabetes Challenge, eind september. In die week wandelen deelnemers drie dagen aaneengesloten lokaal, om op de vierde dag samen te komen op een centrale locatie in het land om daar de afstand te wandelen waarvoor ze hebben getraind.

Lees ook: Nationale Diabetes Challenge: de kracht van samen wandelen

Fitalo (Goed onderbouwd)

Het doel van Fitalo is dat individuele deelnemers na 12 maanden structureel meer bewegen en dat zij dit ingebed hebben in hun dagelijks leven. Fitalo wordt uitgevoerd door een beweegcoach, met een netwerk van lokale zorg- en welzijnsorganisaties. Deelnemers hebben een intake met de beweegcoach en een gezondheidscheck bij een fysiotherapeut. Gedurende de 12 maanden vinden drie sessies op basis van ‘motivational interviewing’ plaats met de beweegcoach. Tussentijds is er regelmatig contact. Ook wordt driemaal per jaar een dagdeel monitoring gepland in de regio om voortgang van deelnemers vast te stellen.

Revalidatie, Sport en Bewegen (Goed onderbouwd)

Revalidatie, Sport en Bewegen (RSB) heeft als doel deelnemers tijdens revalidatie een actievere leefstijl te laten ontwikkelen en dit te behouden tot minimaal 1 jaar na revalidatie. Bewegen is integraal onderdeel van de revalidatiebehandeling, onder andere door het opnemen van individuele sport- en beweegdoelen in het behandelplan en het inrichten van een interne doorverwijsstructuur. Een sport- en beweegconsulent organiseert beweeggroepen en kennismakingslessen binnen de revalidatie-instelling. De revalidanten krijgen persoonlijk advies ten aanzien van (het volhouden van) een actieve leefstijl en een warme overdracht naar lokaal sport- en beweegaanbod. Na het revalidatietraject voert de sport- en beweegconsulent nog twee tot vier gesprekken, met als doel om de deelnemers in de thuissituatie te stimuleren om actief te blijven.

De Zeeuwse Leefstijlroute (Goed onderbouwd)

De Zeeuwse Leefstijlroute is een wandelprogramma voor mensen met hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas, astma/COPD die vanuit de nulde- en eerstelijnszorg worden geadviseerd om te werken aan een gezondere en actieve leefstijl. Het programma bestaat uit een informatiebijeenkomst, een intake, wekelijkse wandelbijeenkomsten, twee workshops over gezonde leefstijl en een afsluitende testdag. Gedurende 20 weken gaan deelnemers zowel zelf als gezamenlijk aan de slag met persoonlijke opbouwplannen om toe te werken naar de afstand die iemand wil kunnen wandelen. Daarnaast maken zij kennis met het reguliere sport- en beweegaanbod in de wijk. De Zeeuwse Leefstijlroute wordt uitgevoerd door sport- of welzijnsorganisaties, eerstelijns zorgorganisaties en (atletiek)verenigingen met bijvoorbeeld een wandelafdeling.

Fitkids (Goed onderbouwd)

Fitkids is een fitness- en oefenprogramma dat is ontwikkeld voor kinderen en adolescenten (6 tot 18 jaar) met een chronische ziekte of beperking met een hulpvraag op het gebied van fysieke fitheid of fysieke activiteit. De interventie is gericht op het verbeteren van fysieke- en fysieke activiteit. Deelnemers trainen in een groep, maar werken ondertussen ook aan individuele doelen. Ook wordt er ingezet op het wegnemen van barrières om deel te nemen aan reguliere sport- en beweegactiviteiten en duurzame sportparticipatie. De training staat onder begeleiding van een kinderfysiotherapeut. De interventie bestaat uit maximaal 4 fasen van 3 maanden. In de eerste fase wordt er twee keer per week getraind. Daarna trainen de kinderen 1 keer in de week, worden er specifieke sportvormen aangeboden tijdens de warming-up en worden er clinics georganiseerd in samenwerking met sportclubs. Als de individuele doelen nog niet behaald zijn, volgt eventueel nog een derde of vierde fase.

Gecombineerde Leefstijl Interventie (Effectief)

Een Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) is een tweejarige aanpak naar een gezonde leefstijl die zich richt op een combinatie van gezonder eten, meer bewegen en duurzame gedragsverandering. Een GLI bestaat uit een behandelfase gevolgd door een onderhoudsfase en wordt vormgegeven door individuele- en groepsbijeenkomsten. Het doel is om volwassenen met obesitas of overgewicht en andere risicofactoren te begeleiden naar een duurzaam gezondere leefstijl. Verschillende GLI’s worden vergoed door de zorgverzekeraar. Lees ook: Wil je meer lezen over wie er in aanmerking komen voor de GLI en welke vergoed worden?

Lees ook: Zo werkt de gecombineerde leefstijinterventie (GLI) 

Zelf aan de slag?

Wil je een aanpak inzetten om mensen met chronische aandoeningen in beweging te krijgen? Denk dan aan de verschillende interventies die al bestaan en kijk in de interventiedatabase welke aanpak past in jouw situatie. Heb je zelf een interventie die je wilt laten erkennen? Doorloop dan deze stappen om te kijken of jouw interventie daarvoor in aanmerking komt en neem contact op met Kenniscentrum Sport & Bewegen.