Thuiswonende mensen met dementie hebben baat bij (meer) bewegen. Dat heeft een positief effect op hun fitheid, cognitie en gezondheid. Toch bewegen deze mensen om verschillende redenen minder dan leeftijdsgenoten zonder dementie. Een netwerk van zorg- en welzijnsprofessionals kan bijdragen aan het in beweging brengen van mensen met dementie. Het is als gemeente of professional zaak om je aanbod aan te passen naar de mogelijkheden. Te ingewikkelde of te eenvoudige activiteiten roepen frustratie en boosheid op. Onvoldoende aangepast aanbod zorgt in de praktijk voor beperkte deelname en hoge uitval.
Actieve dagbesteding
Een voorbeeld hoe de samenwerking tussen zorg, sport en welzijn lokaal kan worden opgepakt, zie je in de video. Het gaat over een actieve dagbesteding voor mensen met dementie in de kantine van de voetbalvereniging Onze Gezellen. Dit initiatief is genomen door de buurtsportcoach van Sportsupport Haarlem.
Effectief aanbod
Beweegprogramma’s moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden om ook op de langere termijn positief bij te dragen aan het dementieproces en de kwaliteit van leven. Hoewel onderzoek nog niet aantoont wat de exacte voorwaarden zijn, is er wel een beweegadvies opgesteld[1]:
- Bied beweegactiviteiten aan in alle stadia van dementie.
- Gebruik beweegprogramma’s met verschillende oefeningen die verschillende aspecten trainen met aandacht voor kracht, uithoudingsvermogen, balans en flexibiliteit.
- Zorg ervoor dat een beweegprogramma minimaal twaalf weken duurt, maar laat activiteiten bij voorkeur structureel zijn.
- Laat mensen 30 minuten of minder per keer aan bewegingsactiviteiten deelnemen. Doe dit vier keer of meer per week voor het grootste effect.
Vooral voor senioren die fysiek of cognitief niet in staat zijn voldoende intensief te bewegen, zorgt bewegen vaak voor plezier. Ook ervaren zij het als een prettige tijdsbesteding.
Voorbeelden van beweegaanbod
Voor het in beweging brengen van mensen met dementie zijn verschillende bewegings- en activiteitenprogramma’s geschikt. Hieronder staat een aantal voorbeelden ter inspiratie, die deels wel en deels niet specifiek zijn voor mensen met dementie.
Meer Bewegen voor Ouderen (MvBO)
MBvO staat voor bewegingsactiviteiten voor senioren met ouderdomsmotoriek, die veelal zelfstandig wonen. Onder leiding van een geschoolde docent gaan deelnemers aan de slag om zelfstandigheid en zelfredzaamheid te bevorderen. Het beweegplezier en sociaal contact zijn daarbij erg belangrijk. De docent past de inhoud van de lessen aan naar de mogelijkheden en wensen van de deelnemers.
Beweegpret 55+ aan Zet
Beweegpret 55+ aan Zet daagt senioren uit om meer te bewegen door middel van recreatieve beweegactiviteiten. Professionals, die werkzaam zijn of in aanraking komen met senioren, worden geschoold en leren om te gaan met het aanbieden van recreatief beweegaanbod. Het beweegaanbod kan worden aangeboden binnen organisaties waar senioren leven en recreëren. Bijvoorbeeld dicht bij huis, in buurthuizen, de sportvereniging of in een woonzorgcentra.
Dans op Recept
Dans op Recept werkt aan lenigheid, kracht, balans en uithoudingsvermogen van mensen met dementie. Onder begeleiding van een professionele dansdocent bewegen deelnemers samen met mantelzorgers, vrienden of familie ontspannen op muziek. Samen dansen verbindt en stimuleert sociale interactie.
Beweegtuin voor senioren
Een beweegtuin brengt senioren – woonachtig in een woonzorginstelling of in de omgeving daarvan – in beweging. De beweegtuin bestaat uit beweegtoestellen en een beweegvriendelijk ingerichte buitenomgeving. Onder begeleiding van een fysiotherapeut of activiteitenbegeleider voeren bewoners en senioren uit de wijk beweegactiviteiten uit in de beweegtuin. Senioren met of zonder een lichamelijke en/of cognitieve beperking kunnen deelnemen.
De Vitale Moestuin
Het activiteitenprogramma De Vitale Moestuin richt zich op het realiseren van een laagdrempelige moestuin ter bevordering van de kwaliteit van de zorg en het welzijn van de bewoners. Met activiteiten in de moestuin verbetert het programma de mobiliteit van en het eten voor de bewoners. De Vitale Moestuin houdt rekening met de fysieke mogelijkheden van de bewoners en is toegankelijk voor alle bewoners en mensen met dementie..
Fietsmaatjes
Fietsmaatjes brengt met een duofiets mensen in beweging die dat niet meer zelfstandig kunnen. De duofiets maakt het voor deze mensen mogelijk om lekker naar buiten te gaan en in beweging te zijn. Via Fietsmaatjes fietst iemand samen met een vrijwilliger een ronde door de stad of dorp. Het fietsen geeft deelnemers plezier en bevordert hun vitaliteit. Fietsmaatjes kan lokaal opgezet worden door een gemeente of een welzijnsorganisatie.
SilverFit
SilverFit ondersteunt bewegen met online training en spelvormen voor mensen met en zonder dementie. Dat bewegen kan recreatief zijn, maar ook in het kader van revalidatie.
Tovertafel
De Tovertafel brengt mensen met dementie op een interactieve manier in beweging door geprojecteerde lichtanimaties op eettafels. Deze lichtanimaties reageren op de beweging van handen en armen van deelnemers en stimuleert zowel fysieke activiteit als sociale interactie. De spellen kunnen zowel samen als alleen worden beoefend.
Meer voorbeelden
Andere inspirerende voorbeelden zijn een leefstijlprogramma en bewegen bij de sportvereniging, bewegen aan de hand van de beweeggids dementie en de inzet van wandelen om het proces van dementie te vertragen.
Training voor professionals
Voor professionals en vrijwilligers biedt de training Bewegen aan Tafel handvatten om invulling te geven aan de dagbesteding voor mensen met dementie. Op een interactieve en praktijkgerichte manier gaan deelnemers aan de slag voor het opstarten en implementeren van bewegen aan tafel. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de BeweegID box.
Dit instrument bestaat uit 84 kaarten die gerangschikt zijn per onderwerp, zoals beenoefeningen of balspellen. De eenvoudige methode van de BeweegID box zorgt ervoor dat professionals en vrijwilligers zonder veel ervaring of voorbereiding kunnen bewegen met senioren en mensen met dementie.
Bron
- Sanders LMJ, Hortobágyi T, Karssemeijer EGA, Van der Zee EA, Scherder EJA, van Heuvelen MJG. Effects of low- and high-intensity physical exercise on physical and cognitive function in older persons with dementia: a randomized controlled trial. Alzheimers Res Ther. 2020 Mar 19;12(1):28.
